Πρελούδιο Αρ. 1

Ήταν το πρώτο μας φεγγάρι
Μια θάλασσα καθρέφτης
Κι εσύ μακρινή μου γυναίκα
Απλή σαν απογευματινός αέρας

Παραμέρισες την θολή ομίχλη
Κι αφήνοντας πίσω τον κόσμο να απορεί
Ανάμεσα από σκληρές φλόγες
Έλαμψες αιώνια, γυμνή

Τύλιξαν τότε τα νιάτα σου
Και σκαρφάλωσαν χωρίς βιασύνη
Πέρα από μνήματα και μνήμες
Ηλεκτρισμένα την ψυχή μου

O Χρήστος Μαλεβίτσης σε συνέντευξη της ΕΤ1

Ένας απο τους πλέον αγαπημένους μου έλληνες διανοητές, εξαιρετικός συγγραφέας και μεταφραστής, κυρίως όμως ένας υπέροχος άνθρωπος του πνεύματος. Του πνευματος, με όλη τη σημασία της λέξεως.

Ολιβέριο Χιρόντο

Ολιβέριο Χιρόντο

Υπαρξιακή-ποιητική ψυχοθεραπεία είναι ένας όρος που παρουσιάστηκε στο συνέδριο υπαρξιακής ψυχοθεραπείας που πραγματοποιήσαμε σε συνεργασία με την Σουηδική Εταιρεία Υπαρξιακής Ψυχολογίας, το 2013 στην Κάρπαθο.

Αποτελεί μία προσπάθεια να αξιοποιηθεί το ποιητικό στοιχείο στη θεραπευτική διαδικασία και ιδίως στην υπαρξιακή ψυχοθεραπεία.

Όταν μιλούμε για το ποιητικό στοιχείο, στο πλαίσιο της υπαρξιακής-ποιητικής ψυχοθεραπείας δεν αναφερόμαστε απλώς στην ποίηση αλλά στο ποιητικό στοιχείο εν γένει, όπως αυτό εμφανίζεται σε κάθε μορφή τέχνης. Με αυτή την έννοια ποιητής δεν είναι μόνο ο Όμηρος ή Ρίλκε αλλά ποιητής θεωρείται ο Μπαχ, Ο Μπετόβεν, Ο Ρέμπραντ και ο Πικάσο, για να αναφέρουμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Η υπαρξιακή-ποιητική ψυχοθεραπεία αναζητά το υψηλό εκείνο στοιχείο που μέσα από το έργο τους έχουν δημιουργήσει οι ποιητές αυτοί. Πώς αυτό το στοιχείο επηρεάζει τον θεραπευτή; Πώς το θεραπευόμενο; Κι αν η επίδραση αυτή, όπως υποθέτουμε, είναι ευεργετική, με ποιον τρόπο μπορεί να επηρεάσει την θεραπευτική διαδικασία;

Πίνακας: Gregoire Boonzaier

Φαίνεται πως το να αφιερώνει κάποιος τη ζωή του στην τέχνη αξίζει τον κόπο. Και φαίνεται αυτό να συμβαίνει άσχετα με το αν ο ίδιος ο καλλιτέχνης δεν είναι ευτυχισμένος ή αν είναι και πολύ δυστυχισμένος. Η ίδια η τέχνη, το έργο, ή και η διαδικασία δημιουργίας του έργου μοιάζει να προσφέρει κάτι που είναι πάνω από την ευτυχία και τη δυστυχία. Τι είναι αυτό που είναι πάνω από την ευτυχία και τη δυστυχία;

Είναι η λαχτάρα για την αιωνιότητα. Ο άνθρωπος έχει επίγνωση της προσωρινότητας του και αυτό είναι αβάστακτο. Τόσο αβάστακτο που είναι ικανός να πιαστεί ακόμα και από την πιο ασήμαντη δραστηριότητα ακόμα και από την πιο αυτοκαταστροφική οδό προς τη λήθη προκειμένου να απομακρυνθεί από αυτήν την πικρή αλήθεια. Η τέχνη είναι ένας από τους πολλούς δρόμους αλλά από τους δρόμους που μοιάζει να αξίζουν. Αξίζει να ζεις και να πεθαίνεις για την τέχνη. Αυτό μας μεταφέρουν ως βίωμα οι καλλιτέχνες ανά τους αιώνες με τα λόγια τους αλλά και με το έργο τους.

Τι μπορεί να πάρει ο ψυχοθεραπευτής με αυτές τις διαπιστώσεις; Ισχύουν αυτές οι διαπιστώσεις για όλους τους ανθρώπους; Αν σχετίζονται με την υπαρξιακή κατάσταση του ανθρώπου εν γένει, αν είναι μέρος της ιδιαιτερότητας του ανθρώπου, αν μιλάμε σε οντολογικό επίπεδο θα διακινδυνεύσω να πω πως ναι. Το πώς εκφράζονται όμως για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά θα μας φέρνει μπροστά στην μοναδικότητα του καθενός.

Ποια είναι λοιπόν η γενίκευση που κρατά το θεραπευτής; Η λαχτάρα για το αιώνιο. Είναι και θα είναι εκεί, πίσω από όλα τα άλλα και θα ακούγεται στη σιωπή σαν ψίθυρος κι άλλες φορές θα είναι κραυγή και σπαραγμός.

Πίνακας: Gregoire Boonzaier

Η πλέον φευγαλέα χρονική μονάδα, η στιγμή, είναι αυτή ακριβώς που καλείται να αποκτήσει και να μας προσδώσει αιωνιότητα.

Ποια είναι αυτή η κάθετη έξαρση στην οποία μας καλεί ο συγγραφέας; Τι θα χρειαστεί να πράξουμε και πώς να είμαστε προσπαθώντας να μετατρέψουμε το στιγμιαίο σε αιώνιο;

Στην ποίηση το παράδοξο και το αντιφατικό είναι ο κανόνας. Η ταυτόχρονη ύπαρξη διαμετρικώς αντίθετων σχημάτων είναι όχι μόνο εφικτή αλλά ίσως και απαραίτητη.

Η ποίηση είναι ο χώρος όπου το στιγμιαίο μετασχηματίζεται και ανυψώνεται με τρόπο που όντως αγγίζει την αιωνιότητα. Το ποτέ-πια απλώνεται εύκολα και κατακτά την αιωνιότητα. Τέτοιες είναι οι στιγμές. Οι στιγμές μας. Φευγαλέες και ελάχιστες. Θυμίζουν το φως πυγολαμπίδας σε καλοκαιρινή νύχτα. Τόσο  μόνο, αυτό έχουμε. Αλλά αυτό αρκεί, όταν ποιητικά κατοικούμε τη στιγμή.

#existential_poetic_psychotherapy

"Στην ποίηση και στον μύθο καταφεύγει η ουσία της ύπαρξης μας για να διασωθεί. Και εκεί μέσα πρέπει να την αναζητήσουμε. Είμαστε όντα οντολογικώς εκκρεμή."

Χρήστος Μαλεβίτσης

Η Ζωή και το Πνεύμα, σελ. 187

Rene Magritte - Διαλογισμός

"Σήμερα το βράδυ, ύστερα από μια κουραστική μέρα, ζήτησα να μου παίξει μια σονάτα του Μπετόβεν. Με τις αγγελικές της νότες, η μουσική με επανέφερε από το άγχος και την αγωνία στον αληθινό κόσμο, στη μόνη πραγματικότητα που υπάρχει, σ΄ αυτή που μας δίνει χαρά και αντοχή, στην πραγματικότητα μέσα στη οποία και για την οποία ζούμε."

Έρμαν Έσσε

Ο τελευταίος Ευρωπαίος 

Εκδόσεις Κάκτος

"Όμως εμείς, όταν σ΄ένα πράγμα προσηλωνόμαστε, νιώθουμε κιόλας τη σπατάλη του άλλου."

Η Τέταρτη Ελεγεία. Από τις Ελεγείες του Ντουίνο του Ρίλκε.

"Μου φαίνεται πως θα ΄μουνα πάντα καλά καλά εκεί που δεν είμαι, και τούτο το πρόβλημα της μετοίκησης είν΄ένα από κείνα που συζητώ αδιάκοπα με την ψυχή μου."

Σαρλ Μπωντλαιρ - Anywhere out of the world

Ποιο θα μ΄άκουγε;

 

"Ποιος, εάν κραύγαζα, θα μ’ άκουγε λοιπόν απ’ των Αγγέλων

τα Τάγματα; Και μόνο να υπέθετα πώς ένας τους

μ’ έπαιρνε ξάφνου πάνω στην καρδιά του, θα χανόμουν

απ’ τη δυνατότερη του Ύπαρξη. 

Γιατί το Ωραίο δεν είναι τίποτε άλλο,

παρά ή μόλις πού αντέχουμε Αρχή του Τρομερού

και το θαυμάζουμε τόσο, γιατί αυτό, ανέμελο, μήτε πού νοιάζεται να μας συντρίψει."

Ρίλκε. Από την πρώτη Ελεγεία. 

Ήρθε η ώρα

Ήρθε η ώρα να γράψεις ένα ποίημα

αν ένιωσες τη μέρα σου ιερή

Ήρθε η ώρα να ζήσεις ένα ποίημα

αν αφουγκράστηκες ποιος είσαι

Ήρθε η ώρα να δώσεις ένα ποίημα

αν έμαθες να συναντάς τον άλλον

Ήρθε η ώρα να γίνεις ένα ποίημα

αν έζησες στο ύψος του ανθρώπου

Κράτα το χρόνο

Κράτα το χρόνο! Φύλαγε τον κάθε ώρα, κάθε λεπτό! Αν μείνει αφύλακτος, ξεγλιστρά σαν σαμιαμίδι, λείος κι άπιαστος, μια νεράιδα. Αγίαζε κάθε στιγμή! Δώς' της φως, σημασία, βάρος με συνείδηση, με τίμια και αξιοπρεπέστατη πλήρωση! Κράτα βιβλίο για την ημέρα, δώσε λογαριασμό για κάθε χρήση! 

Από το βιβλίο 

Η Λότε στη Βαϊμάρη 

του Τόμας Μαν